Nhà lưu niệm Bác Hồ trên đảo Cô Tô, Quảng Ninh đã được xếp hạng di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia theo quyết định 985 – QĐ/VH ngày 07 tháng 05 năm 1997.
Một góc đảo Cô Tô. (Ảnh: Biennho Nguyen)
Huyện đảo Cô Tô truớc kia là hai xã Cô Tô và Thanh Lân thuộc huyện Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Bao gồm: 30 đảo lớn nhỏ, trong đó có hai đảo lớn là Cô Tô và Thanh Lân, diện tích: 3.850 ha.
Có hải phận gần 200 km từ ngoài khơi đảo Trần đến ngoài khơi đảo Bạch Long Vĩ. Bốn phía là biển bao bọc.
Bác Hồ, TW Đảng và Chính phủ rất quan tâm đến Cô Tô nói riêng và vùng biển Đông Bắc nói chung. Lúc sinh thời, Bác Hồ đã nhiều lần về thăm, căn dặn và động viên quân dân vùng biển Đông Bắc.
Tượng Bác Hồ trên đảo Cô Tô.
Năm 1961 Bác ra thăm đảo Cô Tô. Ngày 23/3/1994 Thủ tướng chính phủ ra Nghị định 28/CP thành lập huyện Cô Tô. Ngày 23/12/1994 làm lễ đón nhận Nghị định, chính thức ra đời huyện Cô Tô. Ngày 9/5/1961 từ Trà Cổ, Bác đi máy bay trực thăng ra đảo Cô Tô (thuộc Hải Ninh) thân mật hỏi thăm quân dân các dân các dân tộc trên đảo và thăm một số cơ sở sản xuất.
Đến thăm nhà lưu niệm Bác Hồ trên đảo Cô Tô.
Để thể hiện lòng kính trọng biết ơn Người, tháng 1 năm 1962 Bác trở lại thăm vùng Đông Bắc Tổ quốc, Ủy ban hành chính tỉnh Quảng Ninh xin phép Bác cho dựng tượng bác trên đảo Cô Tô, xây dựng nhà lưu niệm, dựng bia ở những nơi Bác đến thăm, đã được Bác đồng ý.
Đây là một trong những nơi Bác Hồ cho dựng tượng lúc mình còn sống.
Đây là một trong những nơi duy nhất Bác đồng ý cho dựng tượng lúc người còn sống. Khu di tích lưu niệm Hồ Chủ Tịch trên đảo Cô Tô huyện Cô Tô tỉnh Quảng Ninh bao gồm:
a. Tượng đài Bác Hồ trong khuôn viên, nơi máy bay hạ cánh.
Tượng đài Bác Hồ trong khuôn viên, nơi máy bay hạ cánh.
Di tích được xây dựng năm 1968 và tôn tạo lại năm 1975, như hiện nay cách bờ biển 50m. Được xây dựng tường bao xung quanh, diện tích khu khuôn viên 1,835m2,gồm 3 cửa: cửa chính giữa, hai cửa bên phải và trái.
Chính giữa khuôn viên được lát gạch lá dừa hình chữ đinh (J) xung quanh tượng Bác. Tượng đài toàn thân, Bác đứng vẫy tay, trang phục bộ quần áo kaki và đôi dép cao su. Chính giữa dưới chân tượng đài đặt đỉnh hương, hai bên là hai ghế đá, Phía sau tượng Bác là tấm bia đá xanh được xây ốp xung quanh đá rửa. Bia đặt trên bệ nhị.
Phía sau khuôn viên là tấm bia gốc xây dựng năm 1968 đặt nghiêng trên bệ nổi ốp đá rửa xây kiểu bia mộ tam cấp.
b. Nhà lưu niệm, nơi Bác gặp gỡ, căn dặn cán bộ Cô Tô.
Di tích được xây dựng trong khuôn viên tường bao hình vuông, cạnh 47m, diện tích khuôn viên 2,209m2.
Nhà lưư niệm được xây 5 gian cấp 4, đóng xó lợp ngói sông cầu, tường bao hiên. Gian giữa đặt tượng bán thân Bác, tượng được đặt trên bục, khung xếp ly vải đỏ, hàng chữ tráng nổi nền đỏ: Không có gì quý hơn độc lập tự do, bên dưới đặt đỉnh hưong.
Đứng trang nghiêm bên Người.
Hai gian thông bên phải trưng bày chiếc giường một nhài quạt Bác nằm nghỉ trưa ngày 9/5/1961. Trên giường dải ga trắng và chiếc gối hoa, bên cạnh là chiếc tủ hai buồng tủ đựng đồ đạc của Bác trong tủ trưng bày một bộ quần áo gụ, một bộ quần áo kaki, mũ cát, chậu đồng đôi dép cao su, những đồ dùng của Bác.
Bàn 04 chiếc cao 1m, ghế dựa 05 chiếc.
Tiếp theo là mô hình nhà sàn ở Phủ Chủ Tịch nơi Bác ở, một số hình ảnh chụp lúc Bác ra thăm đảo, một số bản trích lời nói chuyện căn dặn của Bác, của các đồng chí lãnh đạo…
Ngoài ra còn có một số cờ, huân huy chương,danh hiệu Anh hùng lao động.
Hai gian thông bên trái trưng bày những thành tựu kinh tế,chính trị quân sự của quân dân trên đảo…
Bên trái nhà lưu niệm là nhà khách, nhà bếp được nối liền với nhà khách bằng một hành lang.
Các công trình trong khuôn viên được thiết kế rất hài hòa với không gian, ta có thể nhìn thẳng ra tượng đài Bác qua hồ sen.
c. Đồng muối nơi Bác đến thăm.
Cánh đồng muối thuộc thôn Nam Hải, trước cửa trung tâm Y tế huyện Cô Tô. Cánh đồng muối là một thung lũng bằng phẳng xung quanh là đồi núi bao bọc, có các của thông ra biển, diện tích đầm xấp xỉ 100,000m2.
d. Dốc Khoai nơi Bác xem bới khoai.
Nằm cách con đường từ bãi biển vào nhà lưu niệm cách biển 175m, bia được xây dựng bên phải đường từ ngoài vào, chính giữa đầu luống khoai Bác đã bới xem khoai. Bia khắc trên đá xanh thớ mịn.
Khu di tích lưu niệm Hồ Chủ Tịch trên đảo Cô Tô là một quần thể những dấu tích lưu niệm về Hồ Chủ Tịch, sự quan tâm của người với quân dân, các dân tộc trên đảo, một vùng biên giới phía Bắc Tổ quốc
